WAT IS VOCALE HYPERFUNCTIE?

​

Vocale hyperfunctie betreft een verkeerd stemgebruik en is in vele gevallen een compensatie van een onderliggende hypofunctie. Patiënten klagen over vocale vermoeidheid, een slecht uithoudingsvermogen en een pijnlijke stem (vaak brandende pijn). Dit komt door overmatig gebruik van de nekspieren om de verzwakte stembandspieren te ondersteunen. De persoon kan vaak moeilijk schreeuwen en heeft een verplichte falsetto. Een falsetto is een stem met een hoge toon; denk aan een oudere man met een enigszins vrouwelijk klinkende stem.

​

WAT ZIJN DE OORZAKEN?

​

• Hypofunctie of zwakke stemgeving - In dit geval is hyperfunctie een compensatoir mechanisme op een onderliggende zwakke stemgeving. Men gaat zichzelf vaak forceren om een forse stem te produceren. Hierbij worden 'valse stemplooien' geperst en gaan deze trillen waarbij de echte stembanden vaak niet volledig sluiten. Dit kan op basis van een neurologisch probleem zijn, zoals een gedeeltelijke stembandverlamming. Dit kan een buiging van de stembandspier veroorzaken. Dit kan wijzen op een gebrek aan spanning in het stemband, een gebrek aan spiermassa of een gebrek aan bezenuwing van één van de spieren. 

• Verkeerd stemgebruik na laryngitis - Bij een keelontsteking of laryngitis zwellen de stembanden waardoor ze minder soepel worden. Hierdoor moet de persoon zich vaak extra hard forceren om de stembanden te kunnen laten trillen. De valse stemplooien worden dan soms dichter bij elkaar geperst en gaan trillen en een zeer diepe stem produceren. Wanneer de verkoudheid is verdwenen, lijkt het stemprobleem vaak aan te houden en blijft de heesheid, al is de zwelling van de stembanden opgelost. Dit niet-organische (aangeleerde) gedrag is zeer gemakkelijk en snel corrigeerbaar en de normale stem kan volledig hersteld worden. Wat soms moeilijker is, is de normale stem onderhouden omdat de arts of therapeut niet alle stress en/of verplichtingen in het leven van de patient, die aan de oorzaak liggen van het probleem, kan oplossen. 

​

WAT ZIJN DE RISICOFACTOREN?

​

Personen met een zwakke stemgeving of een recente keelontsteking of verkoudheid.

​

HOE VERLOOPT EEN ONDERZOEK?

 

Het stemorgaan en zijn functie worden onderzocht door een Neus Keel Oorarts en een stemtherapeut (logopedist). Het stemapparaat heeft 3 functies: ademen, de luchtweg beschermen tijdens het slikken en stemgeving. Elke mens is afhankelijk van deze 3 functies elk moment van de dag.

 

Naast een grondige bevraging en een klinisch onderzoek van de hals gebeurt er een inspectie van de stembanden (laryngoscopie) in rust en tijdens stemgeving. Dit wordt aangevuld door een stroboscopie, onderzoek waarbij d.m.v. korte lichtflitsen het trillingspatroon van de stembanden vertraagd en dus meer gedetailleerd wordt weergegeven.

​

Vervolgens wordt geluisterd naar de stemgeving en de stemcapaciteit. Men kan dikwijks de aard van het stemprobleem reeds horen tijdens het spreken. Toonglijden, zachter of luider stemgeven, zachtjes zingen in de kopstem en dergelijke kunnen hierbij helpen om de juiste oorzaak te achterhalen.

 

Daarnaast gebeurt meestal een stemonderzoek met inbegrip van aerodynamische parameters (de maximale fonatietijd), acoustisch perceptuele parameters (bv. habituele spreektoonhoogte, stemkwaliteit in functie van de verandering intensiteit en toonhoogte) en het stembereik (intensiteit en frequentie dynamiek).